Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

III RC 39/19 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Rejonowy w Łowiczu z 2019-11-04

Sygn. akt III RC 39/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 listopada 2019 roku

Sąd Rejonowy w Łowiczu w Wydziale III Rodzinnym i Nieletnich

w składzie:

Przewodnicząca: SSR Honorata Wójcik

Protokolant: st. sekr. sąd. Barbara Salamondra

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 października 2019 roku

sprawy z powództwa M. B. (1)

przeciwko małoletnim A. B., M. B. (2) i M. B. (3) reprezentowanym przez przedstawicielkę ustawową J. B.

o obniżenie alimentów

1.  Oddala powództwo,

2.  Przyznaje wynagrodzenie radcy prawnemu M. F. za reprezentację z urzędu powoda M. B. (1) w kwocie 73,80 (siedemdziesiąt trzy złote osiemdziesiąt groszy) z VAT i należność tę nakazuje wypłacić z rachunku Skarbu Państwa,

3.  Przyznaje wynagrodzenie radcy prawnemu T. R. za reprezentację z urzędu przedstawicielki ustawowej małoletnich pozwanych J. B. w kwocie 73,80 (siedemdziesiąt trzy złote osiemdziesiąt groszy) z VAT i należność tę nakazuje wypłacić z rachunku Skarbu Państwa.

Sygn. akt III RC 39/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25 marca 2019 roku powód M. B. (1) wniósł o obniżenie alimentów na jego małoletnie dzieci A., M. i M. B. (3) z kwoty 500 zł miesięcznie na każde z nich do kwoty po 200 zł miesięcznie na rzecz każde z nich. Wskazał przy tym, że przebywa w zakładzie karnym, gdzie nie pracuje i nie osiąga żadnych dochodów. Nie jest w stanie płacić alimentów. Nie ma majątku.

(pozew – k. 2)

W odpowiedzi na pozew z dnia 24 kwietnia 2019 roku J. B. - przedstawicielka ustawowa małoletnich pozwanych wniosła o oddalenie powództwa. Podniosła, że potrzeby dzieci ciągle rosną. Syn A. ma problemy zdrowotne, a jego leczenie to koszt 500 zł rocznie. Syn M. i córka M. trenują piłkę nożną, w związku z czym co pewien czas konieczny jest zakup stroju piłkarskiego (koszt 100 zł za sztukę), butów (koszt 100 złotych za parę). Opłata za treningi to 30 zł miesięcznie, a za obóz piłkarski - 1200 zł. Koszt zielonej szkoły dla synów to około 1000 zł na osobę.

(odpowiedź na pozew – k. 2)

Na rozprawie w dniu 21 października 2019 roku powód poprzez swego pełnomocnika poparł powództwo, zaś pełnomocnik przedstawicielki ustawowej małoletnich pozwanych wniósł o oddalenie powództwa (k. 123).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. B., M. B. (2) i M. B. (3) są dziećmi M. B. (1) i J. B.. M. B. (1) i J. B. są rozwiedzeni.

(okoliczności bezsporne)

Wyrokiem zaocznym z dnia 2 marca 2016 roku, wydanym w sprawie III RC 3/16 Sąd Rejonowy w Łowiczu III Wydział Rodzinny i Nieletnich podwyższył alimenty płatne od M. B. (1) na rzecz jego małoletnich dzieci M. B. (3) ur. (...), M. B. (2) ur. (...) i A. B. ur. (...) ustalone ostatnio wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie IC 740/13 z kwot po 300 złotych miesięcznie do kwot po 500 złotych miesięcznie na rzecz każdego z nich płatne z góry do dnia 10-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, do rąk matki dzieci J. B. poczynając od dnia 12.01.2016 roku.

(dowód: wyrok z akt sprawy III RC 3/16 – k. 51 )

W czasie wyrokowania o wysokości alimentów małoletni pozwani mieszkali z matką w domu stanowiących własność jej dziadków. Najstarszy z rodzeństwa - A. miał 12 lat. Był leczony psychiatrycznie. Miał zdiagnozowane zaburzenia zachowania i emocji, padaczkę. Pozostawał też pod opieką psychoterapeuty, neurologa. Miesięczny koszt jego leczenia wynosił 300 zł. Brał udział w wielu konkursach plastycznych i sportowych, co było zalecane przez terapeutę, a ich koszt wynosił około 100 zł miesięcznie. Był hospitalizowany psychiatrycznie.

M. B. (2) uczęszczał do klasy (...) Szkoły Podstawowej (miał 9 lat). Trenował piłkę nożną, co wiązało się z kosztami około 100 zł miesięcznie (składka na treningi, zakup odzieży piłkarskiej, obozy sportowe). Był pod opieką specjalisty psychiatry.

M. B. (3) miała 4 lata. Uczęszczała do przedszkola. Miesięczny koszt pobytu w przedszkolu wynosił ok. 50 zł. Często chorowała, zapadała na infekcje. Była też leczona psychiatrycznie. Miesięczny koszt jej leczenia to ok. 300 zł

Na wyżywienie małoletnich łącznie przedstawicielka ustawowa przeznaczała – 1100 zł, na odzież – około 650 zł, na artykuły kosmetyczne – 300 zł, opiekę zdrowotną – 600 zł, opłaty szkolne – 240 zł, hobby – 400 zł, opłaty miesięczne – 600 zł, inne opłaty – 600 zł. Miesięczny koszt utrzymania dzieci wynosił: A. – 1650 zł, M. – 1400 zł, M. – 1440 zł.

Przedstawicielka ustawowa sama wychowywała dzieci. Powód nie interesował się ich losem. Nie widywał ich, nie płacił alimentów, nie dawał prezentów. Przedstawicielka ustawowa nie pracowała, była zarejestrowana w PUP jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Poszukiwała pracy, jednakże z przyczyn zdrowotnych otrzymywała umowy na krótkie okresy. Cierpiała na depresję. (...) pomagali jej dziadkowie, ale ich sytuacja materialna pogarszała się w związku z czym pomoc się ograniczyła. Korzystała również z pomocy rodziców i instytucji społecznych.

M. B. (1) jest z zawodu piekarzem-ciastkarzem. Pracował w zawodzie. Dorywczo pracował również w budownictwie – przy wykańczaniu wnętrz. Jego dochody zostały oszacowane przez przedstawicielkę ustawową małoletnich pozwanych na 1500-2000 zł miesięcznie. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Łowiczu w sprawie IIK 523/14 z dnia 22 czerwca 2016 roku M. B. (1) został skazany za przestępstwo z art. 197 § 1 kk (zgwałcenie) oraz przestępstwo z art. 207 § 1 kk (znęcanie) - z pokrzywdzeniem żony J. B..

(dowód: dokumenty z akt sprawy III RC 3/16, wyrok z akt sprawy IIK 523/14 – k. 808, 845-846 )

Obecnie małoletni pozwani kontynuują naukę. Uczęszczają do szkoły podstawowej w Z.. Mieszkają nadal matką w domu pradziadków macierzystych. Potrzeby dzieci się zwiększyły od czasu, gdy po raz ostatni było ustalana wysokość alimentów (2016 rok). M. i M. trenują piłkę nożną. Biorą udział w turniejach sportowych, co wiąże się z kosztami (ok. 1000 zł za turniej). Poza tym dzieci wyjeżdżają na zieloną szkołę. A. B. jest uczniem VIII klasy szkoły podstawowej. Ma problemy z nauką, powtarzał klasę. Konieczne są korepetycje. Ma problemy zdrowotne. Jest leczony na zespoły padaczkowe i padaczkę. M. B. (3) również ma problemy zdrowotne - neurologiczne, stwierdzono u niej napadowość. Zasadniczo koszty utrzymania małoletnich pozwanych wzrosły, wg oświadczenia przedstawicielki ustawowej o około 300 zł w przypadku każdego z nich. Wynoszą w przypadku A. – 1950 zł, M. – 1740 zł, M. – 1790 zł.

(dowód: zeznania J. B. e-protokół z 21.10.2019 r. 00:07:36 – k. 123v-124, dokumentacja medyczna – k. 53,118, 119)

Przedstawicielka ustawowa małoletnich pozwanych J. B. pracuje na pełen etat w biurze (...) jako pracownik w księgowości zarabiając około 1800 netto miesięcznie (2400 zł brutto plus 50 zł dodatek za środki czystości i ubrania ochronne), z umową zawartą na czas określony od dnia 17 czerwca 2019 roku do dnia 30 kwietnia 2020 roku. Dojazdy autobusem do pracy kosztują ją około 300 zł miesięcznie. Wcześniej pracowała w firmie (...) Sp. z o.o. w W. na stanowisku operatora procesu z wynagrodzeniem brutto 2077,47 zł. Otrzymuje świadczenie 500 plus oraz alimenty z Funduszu Alimentacyjnego. Miesięczne koszty utrzymania rodziny to ok. 5000 zł. Wraz z małoletnimi pozwanymi mieszka w domu swoich dziadków. Oprócz małoletnich pozwanych nie ma nikogo więcej na utrzymaniu. Spłaca kredyt zaciągnięty w Banku (...), którego rata miesięczna wynosi 678,13 zł, a ostatnia rata, wg harmonogramu spłat, jest prognozowana na kwiecień 2020 roku.

(dowód: zeznania J. B. e-protokół z 21.10.2019 r. 00:07:36 – k. 123v-124, harmonogram spłat – k. 50, historia operacji – k. 51-52, dowód w płaty – k. 54, faktura – k. 55, umowa o pracę – k. 120, zaświadczenie o dochodach – k. 48)

Obecnie M. B. (1), lat 40 przebywa w Zakładzie Karnym we W., gdzie odbywa kare pozbawienia wolności z wyroków Sądu Rejonowego w Łowiczu w sprawie IIK 523/14 oraz w sprawie IIK 23/19, w której został skazany za uporczywe uchylanie się alimentacji. Ostateczny koniec kary przypada na dzień 26 września 2021 roku. Nie jest zatrudniony na terenie tej jednostki.

W dniu 4 lipca 2019 roku powód złożył do dyrektora Zakładu Karnego we W. prośbę o zatrudnienie odpłatne. Prośba została rozpatrzona odmownie z uwagi na brak wolnych etatów odpłatnych oraz brak zobowiązań alimentacyjnych. W dniu 12 lipca 2019 roku do zakładu Karnego we W. wpłynęła informacja dotycząca zobowiązań alimentacyjnych osadzonego.

(dowód: wydruk z NOE-SAD – k. 57, 58, informacja z Zakładu Karnego – k. 131, zeznania powoda – k. 35, 35v, 36, informacja – k. 122)

Sąd uznał za wiarygodny zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci dowodów z dokumentów, jak również częściowo zeznania powoda i zeznania przesłuchanej w charakterze strony przedstawicielki ustawowej i oparł się na nim dokonując ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo M. B. (1) zasługuje na oddalenie.

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy zastosowanie miał art. 138 k.r.o. W myśl wymienionego przepisu, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumieć natomiast należy istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego bądź istotne zmniejszenie, ustanie lub zwiększenie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji. Zgodnie bowiem z treścią art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych
i majątkowych możliwości zobowiązanego, a wykonywanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie (art. 135 § 2 k.r.o.).

Zakres potrzeb dziecka, których zaspokajanie jest obowiązkiem rodziców, ustanawia przepis art. 96 k.r.o. W związku z powyższym, rodzice zobowiązani są zapewnić dzieciom, które nie są w stanie utrzymać się samodzielnie, zaspokojenie potrzeb w zakresie wyżywienia, odzieży, środków higieny oraz leczenia. Należy podkreślić, iż rodzice mogą być zwolnieni od świadczeń alimentacyjnych w stosunku do dziecka tylko wtedy, gdy dziecko posiada własny majątek, a dochody z tego majątku wystarczają na całkowite pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. We wszelkich innych wypadkach na rodzicach ciąży stanowczy obowiązek utrzymania dziecka, ograniczony tylko ich możliwościami zarobkowymi i majątkowymi.

Powód wystąpił z pozwem o obniżenie alimentów po upływie 3 lat od ostatniego ustalenia wymiaru obowiązku alimentacyjnego przez tut. Sąd na kwotę 500 złotych miesięcznie na każde dziecko. Od chwili, kiedy ostatnio była ustalona wysokość alimentów od pozwanego na rzecz jego małoletnich dzieci, to jest od momentu wydania wyroku zaocznego w sprawie III RC 3/16 upłynęły 3 lata i 8 miesięcy. Od tamtej pory uległa zmianie sytuacja M. B. (1), który od końca 2018 roku przebywa w zakładzie karnym, gdzie nie jest odpłatnie zatrudniony. Powód podobnie jak przed osadzeniem w zakładzie karnym nie płaci alimentów na rzecz małoletnich dzieci, został prawomocnie skazany za uporczywe uchylanie się od alimentacji.

Cytowany już powyżej przepis art. 135 k.r.o., normujący wyznaczniki zakresu świadczeń alimentacyjnych i określający je od strony zobowiązanego jako „zarobkowe i majątkowe możliwości”, ma zastosowanie wobec osób, o których obowiązku alimentacyjnym orzeka Sąd, niezależnie od tego, jaka jest ich sytuacja życiowa. Ocena możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego musi jednak uwzględniać realia społeczno-gospodarcze. Szczególnej staranności w poszukiwaniu pracy czy źródła legalnych dochodów w warunkach bezrobocia – por. Uchwała z dnia 23 sierpnia 1995 r. Sądu Najwyższego III CZP 94/95, LEX nr 9225, Biul.SN 1995/8/1 - można oczekiwać w zasadzie tylko od osoby korzystającej z wolności. Skazany, który odbywa karę pozbawienia wolności, zdany jest na inicjatywę służb więziennych w znalezieniu dla niego pracy. Nie oznacza to jednak, że roszczenie o alimenty od niezatrudnionego skazanego, który nie posiada majątku przynoszącego dochód, podlega każdorazowo oddaleniu. W okolicznościach konkretnej sprawy bowiem może być uzasadnione zastosowanie art. 136 k.r.o., w którym ustawodawca zapewnia ochronę uprawnionym do alimentacji w ten sposób, że jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.

Przepis ten nie uchybia art. 135 § 1 k.r.o. co do samej zasady, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy m.in. od możliwości zarobkowych zobowiązanego, lecz stanowi
o zastosowaniu tej zasady w szczególnej sytuacji. Zgodnie bowiem z art. 136 kro, możliwości zarobkowe ustala się z pominięciem wymienionych w tym przepisie zdarzeń pochodzących z działalności zobowiązanego podejmowanej in fraudem osoby uprawnionej.

Wyjątkowy charakter przepisu art. 136 k.r.o. - jak podkreślono w uzasadnieniu omawianej uchwały - nie wyklucza możliwości jego zastosowania, w sytuacji gdy osoba, która była już zobowiązana do świadczeń alimentacyjnych lub powinna liczyć się z rychłym powstaniem takiego obowiązku, dopuściła do utraty zatrudnienia czy możliwości jego uzyskania przez to, że w wyniku popełnienia przestępstwa została pozbawiona wolności. Chodzić tu będzie wyłącznie o takie wypadki, które w świetle zasad doświadczenia życiowego i współżycia społecznego uzasadniają potraktowanie osoby pozbawionej wolności na równi ze zobowiązanym, który dobrowolnie, bez ważnych powodów, uszczupla swoje zdolności zarobkowe w sposób wskazany w art. 136 kro, lekceważąc obowiązek alimentacyjny (Uchwała z dnia 26 maja 1995 r. Sąd Najwyższy, III CZP 178/94 OSNC 1995/10/136, Prok.i Pr.-wkł. 1995/7-8/35).

Na gruncie niniejszej sprawy zauważyć należy, iż powód złożył wniosek o zatrudnienie odpłatne w zakładzie karnym dopiero w lipcu b.r., a wcześniej nie czynił starań, by zyskać środki finansowe, które pozwoliłyby mu regulować zadłużenie alimentacyjne względem dzieci. Mało tego nawet w okresie, gdy powód przebywał na wolności, w okresie przed izolacją penitencjarną, nie płacił on alimentów.

Sytuacja przedstawicielki ustawowej powodów uległa zmianie, gdyż ma ona odpłatne zatrudnienie i stały dochód, niemniej jednak nie jest to, zdaniem Sądu, przesłanką wystarczającą, do zmniejszenia alimentów do kwoty 200 zł miesięcznie - udziału pozwanego w kosztach utrzymania i wychowania M., A. i M. poprzez obniżenie alimentów. Wynagrodzenie osiągane przez J. B. to około 1800 zł miesięcznie netto, co jest niewystarczające do utrzymania 4-osobowej rodziny. Kobieta jest zmuszona korzystać z pomocy finansowej najbliższych, by zapewnić dzieciom godziwe życie, opiekę medyczną i możliwość realizacji pasji i zainteresowań. Porównując sytuację małoletnich pozwanych i ich przedstawicielki ustawowej z początku 2016 roku i z chwili obecnej, nastąpiła zmiana uzasadniająca podwyższenie alimentów, nie zaś ich obniżenie.

W niniejszej sprawie Sąd doszedł do wniosku, iż zasadnym jest oddalenie wniosku. Sąd uwzględnił przy tym zarobkowe i majątkowe możliwości powoda oraz fakt, iż nie sprawuje osobistej pieczy, nie wykazuje osobistej troski o wychowanie dzieci. Powód nie interesuje się dziećmi. Nie zabiega o kontakt z nimi. Sąd wziął pod uwagę, iż przed osadzeniem w zakładzie karnym powód pracował zawodowo. Jest w sile wieku i w dobrym stanie zdrowia. Osadzenie powoda w zakładzie karnym jest konsekwencją, jego nieodpowiedzialnego zachowania, z którym powinien był się liczyć.

Rodzice nie mogą uchylić się od obowiązku alimentacyjnego na tej podstawie, że wykonywanie tego obowiązku stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar. Są obowiązani podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami. W szczególnych przypadkach, gdy sytuacja dziecka tego wymaga, rodzice mają nawet obowiązek wyzbywania się posiadanego majątku, bądź jego niektórych składników, aby w ten sposób podołać ciążącemu na nich obowiązkowi alimentacyjnemu, na przykład dla ratowania zdrowia dziecka. Podstawą oddalenia powództwa o zasądzenie alimentów może być tylko brak wszelkich możliwości po stronie zobowiązanego, nie zaś szczupłość środków, jakimi on rozporządza. Możliwości świadczenia alimentów nie ma ten, kto nie posiada majątku, nie jest, ze względu na stan zdrowia, zdolny do pracy zarobkowej i nie otrzymuje świadczeń (Komentarz do art. 128, art. 129, art. 133, art. 135 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz.U.64.9.59), [w:] Z. Krzemiński, Alimenty i ojcostwo. Komentarz, Oficyna, 2008, wyd. III).

Wszystkie podniesione wyżej okoliczności uzasadniają oddalenie powództwa.

Wobec ustanowienia dla stron postępowania pełnomocników z urzędu Sąd postanowił przyznać wynagrodzenie radcy prawnemu M. F. oraz radcy prawnemu T. R. w kwocie po 73,80 zł, w tym należny podatek 23% VAT, wypłacając je z rachunku Skarbu Państwa.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Iwona Miazek
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy w Łowiczu
Osoba, która wytworzyła informację:  Honorata Wójcik
Data wytworzenia informacji: